Có thể nuôi
chim bồ câu với quy mô lớn. Chim bồ câu siêu thịt, có thể nặng từ 1,2 kg trở lên, dễ nuôi, nhanh lớn, ít bệnh, sinh sản tốt.
Chim bồ câu là vật nuôi có
giá trị dinh dưỡng khá cao, rất bổ dưỡng cho người già, người
mới ốm đậy, trẻ em suy dinh dưỡng.
Phân chim bồ câu ủ để
bón hoa, kiểng, cây ăn trái.
Chim bồ câu còn là loại chim cảnh
đẹp.
Con giống
Giống của Hà Lan, Anh, Pháp,
Nhật.
Chim bồ câu được chọn làm giống phải đảm bảo các yêu cầu: khỏe mạnh, lông mượt, không có bệnh tật, dị tật, lanh lợi.
Dòng chim bồ câu Pháp : Titan & Mimas:
* Dòng "siêu lợi" Mimas có bộ lông đồng nhất màu
trắng, khả năng sản xuất: 16-17 chim non/cặp/năm, khối lượng chim non
lúc 28 ngày tuổi đạt 590g.
*Dòng "siêu nặng" Titan có bộ lông phong phú đa
dạng hơn: trắng, đốm, xám, nâu, khả năng sản xuất: 12-13 chim
non/cặp/năm, khối lượng chim non lúc 28 ngày tuổi đạt 700 g.
Phân biệt trống mái: Con trống to hơn, đầu thô, có
phản xạ gù mái (lúc thành thục), khoảng cách giữa 2 xương chậu hẹp;
con mái thường có khối lượng nhỏ hơn, đầu nhỏ và thanh, khoảng cách
giữa 2 xương chậu rộng. Tuy nhiên, lúc bé rất khó phân biệt. Nên mua
loại chim từ 4-5 tháng tuổi.
Một cặp bồ câu có thể sinh sản trong 5 năm, nhưng sau 3 năm đẻ, khả năng sinh sản giảm, nên thay chim bố mẹ mới.
Sinh sản
Nếu
nuôi tốt 1 con bồ câu mái sau 4 -5 tháng tuổi bắt đầu đẻ lứa
đầu, mỗi lứa đẻ 2 trứng. Sau khi ấp 16 - 18 ngày sẽ nở. Chim
con sẽ được giao cho chim trống nuôi dưỡng. 24 ngày tuổi có thể xuất chuồng
bán. Chim mái nghỉ dưỡng
sau 7- 10 ngày thì đẻ lứa tiếp theo. Cứ như thế 1 cặp bồ câu
bố mẹ sau 1 năm cho ra đời 17 cặp con cháu.
Nuôi chim trong chuồng tỷ lệ đẻ và ấp đạt được từ
90% - 100%, nhưng khâu chăm sóc nhiều bơn, tốn công hơn.
Còn khi nuôi
thả thì tỉ lệ đạt khoảng 80%, nhưng có ưu điểm là chim khoẻ
không bệnh dịch.
Chim bồ câu thường
đẻ trong khoảng thời gian từ 3 đến 5 giờ chiều do vậy cần
hạn chế vào chuồng chim và xua đuổi chuột, mèo, rắn...bởi vì chúng làm
cho chim hoảng loạn, không hoặc ngưng đẻ
ngay lập tức.
Kỹ thuật dồn
trứng, dồn con: Kiểm tra nghiêm
ngặt, tuyển lựa trứng, ghi chép số
chuồng, ngày đẻ. Trứng đẻ 5 ngày phải soi, nếu trứng không có
trống loại bỏ ngay, trứng còn lại chuyển qua cặp đẻ cùng ngày
để ấp. Khi 3 cặp chim nở, sẽ tách một cặp con dồn cho hai
cặp nuôi. Cặp còn lại 7 ngày sau đẻ tiếp.
Chuồng trại
Với chuồng trại
200m2 có thể nuôi 70 con bồ câu bố mẹ, trong có 50m2 làm ổ
cho bồ câu đẻ, ấp; ngoài ra có khu vực bồ
câu thịt, khu an dưỡng chờ đẻ tiếp. Cần vệ sinh chuồng
trại sạch sẽ. Nên tạo cho chim có được môi
trường tự nhiên, chuồng trại đẹp thoáng mát, có đủ ánh sáng mặt
trời, có mái cao ráo, yên tĩnh nhẹ nhàng, tránh gió lùa, mưa, ồn ào
quá mức, tránh mèo, chuột, rắn, có độ cao vừa phải... có chỗ cho
chim tắm, mỗi tuần pha một lần nước
muối nhạt để chống rệp cho chim.
Chuồng trại,
lồng làm bằng tre, gỗ, hay lưới kẽm (dây thép) 2mm, ghép từng ô, có thể làm nhiều tầng.
Mật độ nuôi: Nếu nuôi nhốt theo kiểu
ô chuồng thì mỗi ô chuồng là một đôi chim sinh sản. Nếu nuôi thả
trong chuồng thì mật độ là 6-8 con/m2 chuồng. Khi được 28 ngày tuổi,
chim non tách mẹ (giai đoạn về sau này được gọi là chim dò). Nuôi chim
dò với mật độ gấp đôi nuôi chim sinh sản (10-14 con/m2).
Chuồng nuôi chim sinh sản từ 6 tháng tuổi trở đi:
Dành cho một cặp trống mái sinh sản: Cao: 40cm x sâu: 60cm x
rộng: 50cm. Trên đó đặt ổ đẻ, máng ăn, máng uống, máng đựng thức ăn
bổ sung.
Chuồng nuôi chim hậu bị sinh sản từ 2-6 tháng tuổi: dài: 6m x rộng: 3,5m x cao: 5,5m (cả mái).
Chuồng nuôi dưỡng chim thịt (nuôi vỗ béo chim thương phẩm từ 21-30 ngày tuổi): Cao:
40cm x sâu: 60cm x rộng: 50cm. Mật độ 45-50 con/m2, không có ổ
đẻ, không có máng ăn (phải nhồi trực tiếp cho chim ăn), ánh sáng tối
thiểu.
ổ đẻ: Đường kính: 20-25cm x cao: 7-8cm:
Trong giai đoạn nuôi con, chim bồ câu đã đẻ lại, nên mỗi đôi chim cần
hai ổ, một ổ đẻ và ấp trứng đặt ở trên, một ổ để nuôi con đặt ở dưới. ổ
có thể làm bằng gỗ, nhựa, khô ráo, sạch sẽ, vệ sinh thay rửa
thường xuyên.
Máng ăn cho một đôi chim bố mẹ:
dài: 15cm x rộng: 5cm x sâu: 5-10cm. Nên đặt ở những vị trí tránh
chim ỉa vào, tránh các nguồn gây ẩm ướt và hạn chế thức ăn rơi vãi.
Có thể dùng máng bằng tre hoặc bằng tôn. Kích thước máng ăn :
Máng uống cho một đôi chim bố mẹ:
Đường kính: 5-6cm x cao: 8-10cm. Máng uống phải đảm bảo tiện lợi
và vệ sinh. Có thể dùng đồ hộp (lon nước giải khát, lon bia...), cốc
nhựa...
Máng đựng thức ăn bổ sung: nuôi
nhốt nên cần chất khoáng, sỏi, muối ăn. Kích thước của máng đựng
thức ăn bổ sung như máng uống, nên dùng gỗ hoặc nhựa, không nên làm
bằng kim loại.
Thức ăn:
Chế độ ăn uống của chim đều 2-3
cữ/ngày. Bình quân lượng thức ăn cho 1 con chỉ từ 0,1-0,15g.
Cần cho chim ăn đầy đủ, nhất là cám tổng hợp. Có thể cho ăn bắp, đậu xanh hột, lúa trộn với một ít thức ăn công nghiệp
của gà, vịt (thịt, đẻ).
Pha chế
thức ăn cho chim theo tỷ lệ: 40% đậu xanh, 30% bắp hạt
sống, 20% gạo lức và 10% lúa trộn đều với nhau. Có thể trộn gạo, lúa và pha
thêm cám gà để giảm lượng đậu xanh, giảm chi phí thức ăn.
Ngoài ra, nên tăng cường thêm một số chất khoáng, vôi
vào khẩu phần ăn của chim để đảm bảo cho chim sinh sản và giúp chim luôn giữ được nhiệt để tiêu thụ thức ăn
tốt.
Chuồng phải có máng nước
đổ đầy uống cả ngày. Nước phải sạch sẽ, không màu, không mùi và phải
thay hằng ngày. Có thể bổ sung vào trong nước Vitamin và kháng sinh
để phòng bệnh khi cần thiết, trung bình mỗi chim bồ câu cần
50-90ml/ngày.
Một số kinh nghiệm:
1. Tập cho chim làm quen với mèo và rắn: mỗi lần cho chim ăn mang kèm theo con mèo
bên cạnh, tập cho an chung, gần nhau,
mèo không vồ chim, chim không sợ mèo. Với rắn: dùng con
rắn nhựa cho làm quen với chim, rồi cho rắn vào chuồng chim. Chin sẽ dạn dĩ dần với động vật lạ.
2. Giữ chim ở lại chuồng
tránh tình trạng chim bay bỏ chủ mà đi chủ khác: Tập cho chim quen hơi chủ bằng cách nuôi chim càng
non càng tốt.
Thường xuyên thăm nom các
ổ chim mới nở, làm chim trở nên
“dạn" gần gũi với chủ hơn.
3. Cho ăn đúng giờ tạo thói
quen, dù có đi ăn xa khi đến giờ ăn chim rủ nhau về nhà để ăn
thức ăn quen thuộc của chủ.
Chế độ chiếu sáng
Chim bồ câu rất nhạy cảm với ánh sáng. Sự đẻ trứng
chỉ phụ thuộc vào một phần ánh sáng nhưng sự ấp trứng lại phụ thuộc
chặt chẽ vào yếu tố ánh sáng. Bản năng ấp trứng của bồ câu phụ thuộc vào
thời gian chiếu sáng ban ngày tối thiểu là 13 giờ. Do đó chuồng trại
thiết kế thoáng đảm bảo cung cấp đủ ánh sáng cho chim. Tuy nhiên, ở
miền Bắc, ban ngày mùa đông ánh sáng ngắn, có thể lắp bóng đèn 40W
chiếu sáng thêm vào ban đêm (nếu nuôi theo quy mô lớn) với cường độ
4-5W/m2 nền chuồng với thời gian 3-4h ngày.
TLTK: Nuôi chim bồ câu Pháp, NXB Nông nghiệp, 2001
Quy trình Kỹ thuật nuôi chim bồ câu pháp |
Nhu cầu về dinh dưỡng của chim bồ câu tuỳ
theo giai đoạn phát triển của chim. Sau đây là nhu cầu cần thiết cho
chim sinh sản:
Năng lượng (kcal/ME): 2900-3000
Protein thô (%): 13,4-14,4%
Ca (%): 2-3%
P (%): 0,6-0,8%
NaCl (%): 0,3-0,35
Methionin (%): 0,3
Lizin (%): 0,3-0,7
Chim bồ câu nuôi nhốt rất cần chất khoáng, do đó phải thường xuyên bổ sung vào các máng ăn riêng cho chim ăn tự do.
Thông thường chim ăn trực tiếp các loại hạt
thực vật: đỗ, ngô, thóc, gạo... và một lượng cần thiết thức ăn đã gia
công chứa nhiều chất khoáng và vitamin.
+ Đỗ bao gồm: đỗ xanh, đỗ đen, đỗ
tương,...Riêng đỗ tương hàm lượng chất béo nhiều nên cho ăn ít hơn và
phải được rang trước khi cho chim ăn.
+ Thức ăn cơ sở: thóc, ngô, gạo, cao
lương,..trong đó ngô là thành phần chính của khẩu phần. Yêu cầu của thức
ăn phải đảm bảo sạch, chất lượng tốt, không mốc, mọt.
Chim bồ câu cần một lượng nhất định các hạt
sỏi,? giúp cho chim trong quá trình tiêu hoá của dạ dày (mề). Kích cỡ
của các hạt: dài 0,5-0,8mm, đường kính 0,3-0,4mm. Vì vậy nên đưa sỏi
vào máng dành riêng đựng thức ăn bổ sung cho chim ăn (trộn cùng với
muối ăn và khoáng Premix).
Thức ăn bổ sung (chứa vào máng ăn riêng): Khoáng Premix: 85%; NaCl: 5%; Sỏi: 10%
Bổ sung liên tục trong máng cho chim ăn tự
do. Tuy nhiên hỗn hợp được trộn nên dùng với một lượng vừa phải. Không
nên để thức ăn bổ sung quá nhiều trong một thời gian dài gây biến chất
các thành phần có trong hỗn hợp.
Khi phối trộn thức ăn, càng nhiều thành phần
càng tốt, đảm bảo đủ chất lượng và bổ sung hỗ trợ cho nhau đạt hiệu quả
cao nhất. Tuy nhiên nguyên liệu khác nhau cách phối hợp cũng khác
nhau, thông thường lượng hạt đậu đỗ từ 25-30%; ngô và thóc gạ 75-75%.
Sau đây là 2 khẩu phần đang được ứng dụng nuôi chim bồ câu Pháp:
Khẩu phần 1: (Sử dụng nguyên liệu thông thường)
Nguyên liệu & GTDD
|
Chim sinh sản
|
Chim dò
|
Ngô (%) |
50
|
50
|
Đỗ xanh (%) |
30
|
25
|
Gạo xay (%) |
20
|
25
|
Năng lượng ME (kcal/kg) |
3165,5
|
3185,5
|
Protein (%) |
13,08
|
12,32
|
ME/P |
242,08
|
258,5
|
Ca (%) |
0,129
|
0,12
|
P(%) |
0,429
|
0,23
|
Khẩu phần 2: (Sử dụng kết hợp cám gà công nghiệp)
Nguyên liệu & GTDD
|
Chim sinh sản
|
Chim dò
|
Cám viên Proconco C24 (%) |
50
|
33
|
Ngô hạt đỏ (%) |
50
|
67
|
Năng lượng ME (kcal/kg) |
3000
|
3089
|
Protein (%) |
13,5
|
11,99
|
Xơ thô (%) |
4,05
|
3,49
|
Ca (%) |
2,045
|
1,84
|
Phot pho tiêu hóa (%) |
0,40
|
0,25
|
Lizin (%) |
0,75
|
0,52
|
Methionin (%) |
0,35
|
0,29
|
- Thời gian:
2 lần trong ngày buổi sáng lúc 8-9h, buổi chiều lúc 14-15 h, nên cho ăn vào một thời gian cố định trong ngày.
- Định lượng:
Tuỳ theo từng loại chim mà chúng ta cho ăn
với số lượng thức ăn khác nhau, thông thường lượng thức ăn= 1/10 trọng
lượng cơ thể:
- Chim dò (2-5 tháng tuổi): 40-50g thức ăn/con/ngày:
- Chim sinh sản: (6 tháng tuổi trở đi)
+ Khi nuôi con: 125-130g thức ăn/đôi/ngày
+ Không nuôi con: 90-100g thức ăn/đôi/ngày
- Lượng thức ăn/đôi sinh sản/năm: 45-50kg
Sau khi được nuôi tập trung ở giai đoạn chim
dò đến 5 tháng tuổi và đã ghép đôi tự nhiên, mỗi đôi đó được chuyển sang
1 ô chuồng riêng đã được chuẩn bị sãn sàng về máng ăn, máng uống, ổ
đẻ, máng đựng thức ăn bổ sung như đã hướng dẫn ở trên. Giai đoạn này
có chế độ chăm sóc, nuôi dưỡng riêng.
a. Thời kỳ đẻ và ấp trứng
Khi ghép đôi xong, quen với chuồng và ổ, chim
sẽ đẻ. Trước khi chim đẻ, chuẩn bị ổ (chỉ dùng 1 ổ). Dùng rơm khô, sạch
sẽ và dài để lót ổ. ở những lứa đầu tiên chim thường có hiện tượng
làm vãi rơm gây vỡ trứng, do đó nên bện 1 vòng rơm lót vừa khít đường
kính của ổ.
- Nơi ấp trứng? phải yên tĩnh, đặc biệt với
chim ấp lần đầu nên giảm bớt tầm nhìn, âm thanh, ánh sáng để chim chuyên
tâm ấp trứng.
- Theo dõi ngày chim đẻ bằng sổ sách ghi chép
cụ thể hoặc nếu máng ăn được làm bằng tôn thì dùng bút dạ ghi trực
tiếp lên máng. Nhờ vậy chúng ta có thể ghép ấp những quả trứng có cùng
ngày đẻ hoặc chênh lệch nhau 2-3 ngày (số lượng trứng ghép ấp tối đa: 3
quả/ổ)
- Khi chim ấp nên định kỳ kiểm tra: xem trứng
có thụ tinh không (soi trứng khi ấp được 7 ngày) trứng không được thụ
tinh thì loại? ngay. Có thể dựa vào kinh nghiệm để nhận biết được
trứng có phôi hay không thông qua màu sắc của vỏ trứng.
Khi chim ấp được 18 -20 ngày sẽ nở, nếu quả
trứng nào mổ vỏ lâu? mà chim không đạp vỏ trứng chui ra thì người nuôi
cần trợ giúp bằng cách bóc vỏ trứng để chim non không chết ngạt trong
trứng.
Những đôi chỉ nở 1 con thì chúng ta cũng có
thể ghép nuôi con vào những ổ 1 con khác với ngày nở chênh lệch nhau 2-3
ngày (có cùng ngày nở là tốt nhất), số lượng con ghép tối đa: 3 con/ổ
b. Thời kỳ nuôi con
Trong thời kỳ nuôi con (từ khi nở đến 28 ngày
tuổi), cần thay lót ổ thường xuyên (2-3 ngày/lần), để tránh sự tích tụ
phân trong ổ vì đó là nơi lý tưởng cho ký sinh trùng, vi khuẩn và
virus.?
Khi chim non được 7-10 ngày mới tiến hành cho
ổ đẻ thứ hai vào. Sau khi tách mẹ, ổ đẻ tương ứng được bỏ ra rửa sạch,
phơi khô để bố trí lứa đẻ tiếp theo.
Sau khi được 28-30 ngày tuổi chúng ta tiến hành tách chim non khỏi mẹ.
Chim dò được nuôi thả ở chuồng quần thể với
lứa tuổi tương đương nhau. Sau khi rời ổ, chim non chuyển sang một giai
đoạn mới phải tự đi lại, tự ăn. Giai đoạn này chim còn yếu, khả năng
đề kháng và khả năng tiêu hoá kém dễ sinh bệnh. Do đó cần chú ý công
tác chăm sóc nuôi dưỡng. Giai đoạn này nên bổ sung Vitamin A, B, D,
các chất kháng sinh...vào nước uống để chống mềm xương, trợ giúp tiêu
hoá và chống các bệnh khác. Trong giai đoạn đầu có một số con chưa
quen cuộc sống tự lập không biết ăn, uống do đó người nuôi phải kiên
nhẫn tập cho chim non.
Tiến hành tách mẹ lúc 20-21 ngày tuổi (khối lượng cơ thể đạt 350-400g/con) dùng nhồi vỗ bé
- Địa điểm: Nhà xây, lán trại, khu nuôi
riêng, dùng lồng như chuồng cá thể đã trình bày ở trên cần đảm bả sạch
sẽ, thoáng mát, tuyệt đối yên tĩnh, chỉ có ánh sáng khi cho chim ăn,
uống.
- Mật độ: 45-50 com/m2 lồng, không để không
gian cho chim hoạt động nhiều, đảm bảo ngoài giờ ăn,uống thì thời gian
ngủ là chính.
- Thức ăn dùng để nhồi: Ngô: 80%, đậu xanh 20%
- Cách nhồi: Thức ăn được nghiền nhỏ, viên thành viên nhỏ ngâm cho mềm rồi sấy khô đảm bảo tỷ lệ? thức ăn/nước: 1:1
+ Định lượng: 50-80 g/con
+ Thời gian: 2-3 lần/ngày
+ Phương pháp :
* Nhân công: Dùng tay nhét thức ăn vào miệng chim
* Dùng máy nhồi như vịt
- Khoáng vẫn được bổ sung tự do, các loại vitamin, thuốc bổ khác? được bổ sung trong nước uống.
|
Ts.Trần Công Xuân , Ks Nguyễn Duy Điều - Ks Trương Thuý Hường rung tâm nghiên cứu Gia cầm Thụy phươn |